Doe wat je hand vindt om te doen

Heldendrive

Met een vriend loop ik door de drukke straten van Utrecht. Aan de andere kant van de weg ligt een eenzame fiets op de grond. Zonder aarzeling steekt hij de straat over en zet de fiets overeind. ‘Grappig,’ zeg ik. ‘Dat doet mijn vader ook altijd.’
Ik ken weinig mensen met zo’n grote bereidheid om te helpen als mijn vader. Hij is altijd alert, heeft mogelijke problemen snel door en schiet meteen toe als dat nodig is. Waar anderen blijven kijken, mengt hij zich erin. Zomaar op straat, maar ook in de rol als vrijwilliger. Gewoon omdat hij het kan. En als je iets kan, waarom zou je het dan niet doen? 

Het is een soort bescheiden heldendrive. Wanneer hij een gat ziet, en hij kan dat gat vullen… dat doet hij dat. En hij vindt het nog leuk ook. Toch leidt het soms tot frustratie bij zijn metgezellen. ‘Oh, daar gaat hij weer,’ zeggen we dan, ‘Hij moet weer helpen.’ Ondertussen zijn we er wel aan gewend, en laten hem zijn gang gaan. 

Maar is het niet bijzonder, iemand die zonder te twijfelen voor wie dan ook klaarstaat? Misschien is het soms een beetje ‘too much’, en je kan je afvragen of hij niet gewoon aardig gevonden wil worden. Dat is deels zo, dat geeft hij zelf ook toe. Maar ondertussen ken ik mijn vader wel een beetje beter. Hij heeft een diepere drijfveer.

Maak je nuttig

Het heeft iets te maken met het calvinistische verantwoordelijkheidsgevoel waar hij mee is opgegroeid. En ook al gelooft hij zelf niet meer, hij staat wel achter het idee dat je je moet inzetten voor de maatschappij. Je nuttig maken. Een idee waar ik me lang tegen heb verzet. Hoezo móet ik me nuttig maken? Voor een soort abstract idee van de maatschappij, eentje waar ik nooit voor heb gekozen? Waarom zou ik me daarvoor opofferen?

Daarnaast vond ik dat iedereen wel verslaafd lijkt aan verantwoordelijkheid. We gaan maar door, alles moet worden opgelost, want wij zijn de enigen die het kunnen doen. Natuurlijk is verantwoordelijkheidsgevoel nodig om je taken te vervullen, om focus te hebben, maar je kan jezelf er ook in verliezen. En dan kiezen we niet echt vanuit onszelf, maar vanuit die context van verantwoordelijkheid. Een context waarin je bang bent dat je het niet goed genoeg doet, en om te falen. Falen tegenover wie?

Ik had daar dus geen zin in, en keerde me af van dat idee nuttig te moeten zijn. Ik focuste op mezelf, op wat ik leuk vond. Hobby's zoals schrijven, tekenen en zingen, die de maatschappij verder 'niets opleveren'. Ik studeerde filosofie, werd nog sceptischer over de maatschappij en ging op reis. Weg van de verwachtingen.

Jij en de wereld 

Ironisch genoeg bracht al die zelffocus me juist terug naar die breed gedeelde, spiritueel-religieuze overtuiging. Die over naastenliefde enzo. Maar niet voordat ik eerst de balk uit mijn eigen oog had gehaald. Een innerlijke reis waar je de restanten nog wel van terugvindt in mijn andere blogschrijfsels. 

Door die reis vond ik een verantwoordelijkheidsgevoel die totaal anders bleek dan calvinistische opoffering. Een verantwoordelijkheid die voelde als een natuurwet, en precies ook daar vandaan komt. Want het was mijn ervaring dat de wereld, de natuur en ik niet van elkaar gescheiden zijn. Alles is van hetzelfde gemaakt, als je maar goed genoeg kijkt. Je weet wel, spirituele woorden waar ook ik vroeger de kriebels van kreeg. 

Door dit besef vervagen de grenzen. Jij bent de wereld, de wereld is jou. Dus harmonie in de wereld geeft harmonie in jezelf. En dan voelt helpen en jezelf 'opzij zetten' voor een ander opeens goed, en heel makkelijk. Opeens dóe je gewoon, zonder na te denken. Zonder dat het energie kost.

Met de kracht die vrijkomt wanneer je de wereld toelaat in jezelf, kun je echt zóveel meer doen. Je blikveld verbreedt zich, je ziet mogelijkheden, wordt nieuwsgierig en alert. Je beweegt automatisch in de richting van 'gaten' die jij kan opvullen met jouw unieke talenten. En dat is ook nog eens zo leuk! Want daarmee haal je meteen de grootste potentie uit jezelf. 

Die kracht inzetten kan op allerlei manieren en overal. En niet alleen door te dóen, maar ook en vooral door te zijn. Door je te laten leiden door die pure motivatie. Zonder dat je al te veel vooruitdenkt, want het biedt zich vanzelf aan. En dan zet je opeens een fiets overeind, biedt je een luisterend oor, stap je in die rol. Maar zeg je ook ‘nee’. Want nee-zeggen hoort net zo goed bij het creëren van harmonie als ja-zeggen. 

Jeroen

Met dat inzicht rondt mijn vader as we speak zijn huidige vrijwilligerswerk af. Hij zegt nee, omdat hij voelt dat zijn rol daar is gespeeld. Omdat hij beseft dat problemen toch nooit stoppen, en je er op een gegeven moment op mag vertrouwen dat anderen het van je overnemen. Het lost zich wel op: de wereld streeft vanzelf naar harmonie. 

En nu is die ouwe Jeroen toe aan wat meer rust, minder verwachtingen. Ondanks zijn geloof in helpen waar mogelijk, vindt hij dat het niet ten koste moet gaan van zijn eigen plezier en levensgeluk. En terecht.

Maar goed, mijn vader kennende vindt zijn hand snel genoeg nieuwe dingen om te doen. Ik bewonder die onuitputtelijke energie, de vrolijkheid en levenslust die ermee gepaard gaan, en zet die graag voort. Hopelijk velen met mij. Dan kan hij ook eens rustig op een terrasje zitten. 

Hasta la proxima vez!